Lắp Hệ 5kWp Mà Vẫn Không Tiết Kiệm Điện? 3 Sai Lầm Khi Thiết Kế Hệ Cho Hộ Gia Đình

1. Câu chuyện thật: Vì sao lắp xong vẫn thấy… hóa đơn không giảm?

Anh Minh – một chủ nhà ở Đồng Nai – chia sẻ rằng anh đầu tư gần 90 triệu để lắp hệ thống 5kWp điện mặt trời áp mái. Nhưng sau 3 tháng, tiền điện chỉ giảm được 300–400.000 đồng mỗi tháng.

Vấn đề không nằm ở tấm pin hay inverter.
Mà nằm ở chỗ thiết kế sai từ đầu: công suất dư, hướng lệch, và không có hệ lưu trữ.

❝Nhiều người vẫn nghĩ càng lắp lớn càng tốt. Nhưng hệ mặt trời không phải là “mua càng to càng lời”. Càng sai thiết kế, càng lỗ vốn.❞
— Chuyên gia kỹ thuật Phú Thành Eco

2. Phân tích kỹ hơn: Hệ 5kWp có “tiết kiệm thật” không?

Một hệ 5kWp có thể tạo ra từ 18–22 kWh điện mỗi ngày, tương đương khoảng 540–660 kWh/tháng, tùy vị trí địa lý và điều kiện lắp đặt. Tuy nhiên:

Yếu tố	Trường hợp tốt	Trường hợp sai
Mức dùng điện ban ngày	Gia đình có máy lạnh, nước nóng, thiết bị nặng dùng ban ngày	Ban ngày đi làm, dùng ít điện
Hướng pin	Hướng Nam, Đông Nam, độ nghiêng chuẩn	Lệch Tây Bắc, bóng râm che
Inverter	Có WiFi giám sát, MPPT độc lập, hybrid	Loại thường, 1 MPPT, không có backup
Có lưu trữ hay không	Có pin lithium lưu trữ ban đêm	Không có, dùng điện lưới về đêm

Trong trường hợp không tối ưu các yếu tố trên, sản lượng tạo ra không được tận dụng hết → bán lại EVN giá thấp, ban đêm lại phải mua giá cao.

3. Sai lầm #1: Chọn công suất “cảm tính” thay vì “theo hành vi dùng điện”

Nhiều đơn vị tư vấn khuyến nghị lắp 5kWp như một mức trung bình. Nhưng không phân tích rõ:

Gia đình sử dụng điện vào lúc nào?
Có những thiết bị gì? Bật thời gian nào?
Có nhu cầu mở rộng sau này không?

Ví dụ:

Một hộ dùng chủ yếu ban đêm (máy lạnh, bơm nước, nấu nướng) nhưng không có pin lưu trữ → tiền điện vẫn cao.

Một hộ chỉ dùng ban ngày, nhưng pin sinh sản lượng vượt nhu cầu → phần dư gửi về lưới chỉ được trả ~1.200 đ/kWh.

Cách khắc phục:

Dùng bảng khảo sát tiêu thụ điện theo giờ.
Ưu tiên thiết kế hệ sát nhu cầu ban ngày, hoặc có inverter hybrid + pin lưu trữ.

4. Sai lầm #2: Lắp sai hướng, sai độ nghiêng, hoặc để bị bóng che

Việt Nam là quốc gia nhiệt đới, nhưng không có nghĩa mọi mái nhà đều lý tưởng để lắp pin.

Những lỗi phổ biến:

Hướng Tây Bắc, Tây – dễ giảm sản lượng do nắng chiếu ngắn buổi chiều
Mái có ống khói, cây cao hoặc nhà tầng bên cạnh che bóng
Độ nghiêng phẳng, hoặc dốc quá → giảm hiệu quả thu bức xạ mặt trời

❝1 tấm pin bị che nắng, 10 tấm còn lại cũng giảm hiệu suất – nếu dùng inverter 1 MPPT.❞

Giải pháp:

Dùng phần mềm mô phỏng sản lượng (PV*SOL, SketchUp + plugin năng lượng)
Nếu mái không lý tưởng → làm giàn nghiêng phụ
Lắp inverter có MPPT độc lập, chia chuỗi thông minh

5. Sai lầm #3: Chọn inverter kém tính năng, thiếu giám sát

Một số người bị hấp dẫn bởi inverter giá rẻ, công suất đúng, nhưng thiếu tính năng cần thiết:

Tính năng	Inverter phổ thông	Inverter thông minh
WiFi & app theo dõi	Không có	Có – xem realtime
Cảnh báo lỗi	Không có	Có – push về app
MPPT	1 đường duy nhất	2 hoặc nhiều đường MPPT
Hybrid (kèm pin)	Không hỗ trợ	Có hỗ trợ

❝Khi không biết sản lượng từng ngày là bao nhiêu, bạn không thể biết hệ của mình đang hoạt động tốt hay đã gặp lỗi.❞

Khuyến nghị:

Chọn inverter từ các hãng uy tín như Deye, Sungrow, Huawei
Ưu tiên model có WiFi, MPPT độc lập, hỗ trợ lưu trữ
Cài app từ đầu để theo dõi và kịp thời xử lý sự cố

6. Hướng dẫn chọn hệ mặt trời phù hợp từng hộ gia đình

Loại hộ gia đình	Khuyến nghị hệ thống
Gia đình đi làm giờ hành chính, về tối	Hybrid inverter + pin lithium (3–5kWh)
Gia đình có người ở nhà cả ngày (người lớn tuổi, làm việc tại nhà)	Hệ on-grid 3–5kWp, MPPT 2 ngõ
Nhà nhiều thiết bị lớn: máy lạnh, bơm nước nóng, bếp điện	Lắp từ 5kWp trở lên, inverter cao cấp
Nhà nhiều tầng, mái nhỏ	Ưu tiên pin hiệu suất cao (Jinko 635W, JA 615W), chia tầng MPPT